اورارتو

آثار اورارتویی داخل ایران

منطقه آذربایجان ایران مملو ازآثار اورارتویی است. این محل همیشه ساكنان بومی خود را داشته است و اورارتوییان در طول حیات خود مرتبا به این محل حمله كرده اند. شمار زیاد قلعه و تپه های باستانی كه در جدول زیر مشاهده میكنید محلهایی هستند كه آثار اورارتویی از آنها كشف شده است و به این معنی نیست كه اورارتوییان آنها را احداث كرده اند. بلكه اغلب آنها محل زندگی ساكنان منطقه بوده كه رابطه نزدیكی با اورارتوییان داشتند و همسایه غربی آنها بودند. اطلاعات در مورد ساكنان باستانی این محل ناچیز است و آنها را با نام محلهایی كه سفال و معماری اورارتویی داشته اند میشناسیم ولی از جریان داشتن زندگی ساكنان بومی نباید غافل شویم.موطن اصلی اورارتوییان وپایتخت آنان در كنار دریاچه وان در تركیه امروزی است و آنجا را به نام توپراك قلعه میشناسیم. شاهانشاهی اورارتو از 860پ م تا 590 پ م دوام داشت و در این مدت زمانی توانسته بودند از شرق تا دریاچه ارومیه را فتح كنند. عمده اطلاعات جدول زیر توسط آقای ولفرام كلایس تهیه شده است

موقعیت

كاربری

نام بنا

شش كیلومتری زمینهای جنوب سلاكه پایین در شمال ماكو

قلعه اورارتویی به شكل پناهگاه برای مواقع بحرانی

قلعه سرنج

ساحل ایرانی رود ارس نزدیكی مرز نخجوان

قلعه و محوطه استقراری

قلعه وهرام

مسیر جاده ماكو بازرگان

محوطه استقراری با سفال اورارتویی

كشمش تپه

ده كیلومتری شمال غرب ماكو

قلعه و محوطه استقراری با اتاقهای صخره ای تدفین

سنگر

پنجاه و چهار كیلومتری جنوب ارومیه

در كنار چشمه ای روی یك تاقچه سنگی كتیبه ای اورارتویی قراردارد واز منوا شاه اورارتو است

چشمه بولاغی

دوازده كیلومتری شمال شرق ماكو

قلعه اورارتویی

دانالو

نه كیلومتری شمال شرق ماكو

محوطه با آثار اورارتویی

قلعه رنت

پنجاه و سه كیلومتری شرق ماكو جنوب رود ارس

منطقه نظامی اورارتویی

قلعه سیاه

چهل و هفت كیلومتری جنوب شرقی ماكو كنار روستای صوفی

محوطه استقراری

دوچگاگی

حوزه شهرستان ماكو

محوطه استقراری

قیز چاخلو

محوطه استقراری با سفال متقدم و نزدیك به اورارتو

غدیر علی

چهل كیلومتری شمال خوی كنار روستای بسطام

شهر اورارتویی كه توسط ولفرام كلایس كشف شده و بعد از قلعه وان و توپراك قلعه بزرگترین منطقه اورارتویی جهان است . این محوطه یك دژ - شهر بوده است

بسطام

سر راه بسطام به وان

محل استقراری اورارتو

سونات

ده كیلومتری جنوب غربی بسطام

محل استقراری اورارتو

آشاغی قورول

شرق شهر قره ضیا الدین

محل استقراری اورارتو با سفال اورارتویی

تپه قره ضیاالدین

پانزده كیلومتری شرق اشنویه

محوطه استقراری و قلعه بزرگ به همراه یك كتیبه از ایشپواینی و منوا

قلات گاه

سی كیلومتری شرق بسطام در مسیر جاده مرند به رودخانه ارس

محل استقراری اورارتو

اوزوب تپه

كنار جاده ترانزیت تبریز بازرگان

قلعه اورارتویی كه مصالح آن در جاده سازی استفاده شده است و اكنون صفه و دیوار آن مانده است

قیز قلعه

غرب جاده مرند به جلفا

قلعه و پایگاه نظامی در كنار تپه باستانی

چراگاه امیر

روستای مالجین در جاده مرند به جلفا

ایستگاه و محوطه استقراری

قلعه گوهر

سی كیلومتری شمال شرق بسطام

قلعه كوچك

قلعه اوغلو

چهل و پنج كیلومتری شرق جلفا

قلعه بزرگ اورارتویی

قلعه گاوور

نوزده كیلومتری شمال غرب مرند

قلعه بزرگ با محوطه مسكونی

لیوار

بین مرند به قلعه لیوار

آثار سطحی اورارتویی

تپه پرپر

داخل شهر مرند

محل استقراری اورارتو با سفال اورارتویی

مرند تپه

زمینهای چای كندی در 77 كیلومتری شمال شرق تبریز

محل استقراری اورارتو

قلعه سنگر

زمینهای چای كندی در 77 كیلومتری شمال شرق تبریز

محل استقراری اورارتو

قلعه برجی

سی و پنج كیلومتری شمال غرب اهر

محوطه ماقبل اورارتویی آن لیبلیونی نام داشته است و قلعه بزرگی بوده كه توسط ساردوی دوم در قرن هشتم پیش از میلاد تسخیر شده است. او كتیبه ای در این محل نقر میكند

سقندل

 

بیست كیلومتری شمال سلماس

قلعه اورارتویی با بقایای استقرار قرون وسطایی

قلعه هدار

هشت كیلومتری جنوب سلماس

علاوه بر آثار دوران مفرغ و آهن آثار اورارتویی نیز در این تپه كشف شده است. همچنین آثار تدفین شامل خاكستر مرده داخل خمره و اشیای تدفینی نیز یافت شده است

هفتوان تپه

چهارده كیلومتری جنوب شرق سلماس

قلعه كوچك اورارتویی

پیر چاووش

پانزده كیلومتری جنوب شرق سلماس

محل استقراری اورارتو

قلعه وزیری

صخره های شمال غرب دریاچه ارومیه شانزده كیلومتری قوشچی

بقایای دیوار و صخره تراش اورارتویی

كاظم باشی

پانزده كیلومتری جنوب غرب سلماس

قلعه كوچك ، اتاق صخره ای و صخره تراش

گارنی یاروك

هفده كیلومتری جنوب شرق سلماس

بقایای صخره تراش و اتاق صخره ای

زنجیر قلعه

مسیر جاده سلماس به سرو

بقایای استقراری با سفال اورارتویی

برجلیان

ساحل غربی دریاچه ارومیه

آثار تدفین كه حفاران غیر مجاز بیرون آورده شده است

قوشچی

چهل و دو كیلومتری شمال شرق ارومیه

قلعه نظامی كه سنگهای آن برای جاده سازی استفاده شده و قلعه به كلی محو شده است

كوه زمبیل

سیزده كیلومتری شمال شرق ارومیه

محل استقراری اورارتو

تپه سرندیل

درخان دره سی در سی و هفت كیلومتری جنوب ارومیه

اتاق صخره ای تاقچه دار

فرهاد زاغه سی

سی و یك كیلومتری جنوب ارومیه

قلعه كوچك اورارتویی

تپه لومباد

پنجاه و چهار كیلومتری جنوب ارومیه

محل استقراری اورارتو

اژدها بو لا غی

هفت كیلومتری شمال شرق نقده

این تپه تنها ربطی كه به اورارتو دارد این است كه توسط اورارتوییان به غارت رفته است

تپه حسنلو

بیست و یك كیلومتری شمالغرب میاندو آب

در این محل كتیبه ای اورارتویی قرار داشت كه متاسفانه توسط قاچاقچیان عتیقه توسط دینامیت منفجر شده است و تكه های آن در موزه لندن قرار دارد. از محل نصب كتیبه نیز اثری باقی نگذاشته اند

داش تپه

در سی و دو كیلومتری غرب میاندوآب

دارای آثاری از اواخر دوره مفرغ و اورارتو

ارسلان قلعه

ده كیلومتری مهاباد

محل استقراری اورارتو

شیطان آباد

بیست و پنج كیلومتری شرق سراب

كتیبه ای در مورد فتح قلعه و ساخت دوباره آن

نشتبان

پانزده كیلومتری شمال سراب

كتیبه اورارتویی

رازلیق

ساحل شمالی دریاچه ارومیه

محل استقراری اورارتو با سفال اورارتویی

قره تپه

چهل و هشت كیلومتری شرق مراغه

صفه سازی و صخره تراش

گوجور قلعه

غرب اشنویه

گذرگاهی بین مرز آشور و اورارتو به همراه استل به جای مانده به دو خط میخی اورارتویی و آشوری

كلیشین

روستای صوفیان سر راه اشنویه به پیرانشهر

قلعه كوچك اورارتویی

گرده سوره

بیست و شش كیلومتری غرب ارومیه

بزرگترین ساختار اورارتویی محوطه ارومیه .شامل دو قلعه ،صخره تراش، منبع آب ، آثار تدفین ، اتاقهای صخره ای و سایر تاسیسات

قلعه اسماعیل آقا

روستای خزرلو درشش كیلومتری جنوب غرب چالدران

قلعه كوچك

قلعه حیدری

هشت كیلومتری جنوب چالدران

محل استقراری اورارتو به همراه قلعه كوچك

توركی تپه

جوار روستای امام قلی كندی شرق چالدران

محل استقراری اورارتو

خراب آغل

گذرگاه سلماس به قوشچی

قلعه اورارتویی

تپه آهو دره

شمال غرب شهر ارومیه

محل استقراری اورارتو

قهرمانلو

غرب مرند

محوطه ای با آثار اورارتویی

بورونه

سی كیلومتری جنوب ارومیه

محوطه ای با آثار اورارتویی

قلعه زندان

چهار كیلومتری شمال شرق بسطام

استقرار دوره های مختلف از جمله اورارتو

تپه كسیان

شمال خوی

قلعه كوچك اورارتویی و آثار دوره های تاریخی دیگر

قیز قلعه

شرق بسطام

قلعه و ایستگاه تقسیم آب

الهوردی كند

جاده مهاباد به ارومیه

قلعه كوچك اورارتویی

ید یار

بیست و پنج كیلومتری جنوب ارومیه

تپه ای باستانی از جنس كنگلومرا به همراه یك كتیبه میخی اورارتویی متعلق به روسای اول

محمود آباد

در دو كیلومتری جاده اشنویه به جلدیان

محوطه ای با آثار اورارتویی

تپه كانیكی زر

پنجاه و سه كیلومتری جنوب شرق ارومیه

قلعه كوچك اورارتویی به همراه آثار اشكانی و ساسانی

قلات

بیست و هشت كیلومتری جنوب غرب ارومیه

محوطه ای با آثار اورارتویی

بار اندوز

مسیر جاده صوفیان به جلدیان

محوطه ای با آثار اورارتویی

تپه بدر الدین

گردشگاه بند ارومیه

بقایای تاسیسات تقسیم آب اورارتویی

پالو

هفت كیلومتری شرق استل كلشین

محوطه ای با آثار اورارتویی

مرگه كاروان

دشت اشنویه

راهدار خانه اورارتویی بر جاده باستانی دشت اشنویه به معبد خدای خالدی در موساسیر

قلات شب آقا

شش كیلومتری شمال غرب تپه محمود آباد

قلعه كوچك اورارتویی

سچان تپه

اراضی روستای آق بولاغ مشرف به رود بار انداز

قلعه كوچك اورارتویی

ثلعه جوق

مراتع تابستانی روستای حصار جنوب غرب محمود آباد

قلعه كوچك اورارتویی

تلی بولاغ

چهارده كیلومتری جنوب شرق محمود آباد در دهانه دره قاسملو

تدفین صخره ای - سد و كانالهای هدایت آب و بقایای ساختمان

سد اورارتویی خان درسی

چهل كیلومتری شمال شرق اهر

كتیبه صخره ای متعلق به آرگیشی دوم

كتیبه شیشه

روستای سهند در دامنه كوه سهند

كتیبه متعلق به آرگیشی اول

كتیبه جوان قلعه

 

 

 

منبع: تمدن اورارتو - بوریس پیوتروفسكی

اطلس تاریخ ایران